Konkordato Projesinde Faizsiz Ödeme ve Tenzilat Konkordatosu

Yerleşik içtihatlarda ve doktrinde de belirtildiği üzere konkordato, borçlarını vadesi geldiği halde ödeyemeyen veya vadesinde ödeyememe tehlikesi altında bulunan herhangi bir borçlunun, vade verilmek veya tenzilat yapılmak suretiyle borçlarını ödeyebilmek veya muhtemel bir iflastan kurtulmak için başvurabileceği kendine özgü bir cebri icra kurumudur. Konkordatoda amaç, elinde olmayan nedenlerle işleri iyi gitmeyen, mali durumu bozulmuş olan ve borçlarını ödeyip faaliyetlerini devam ettirmek isteyen dürüst borçluyu koruyarak mali durumunun iyileşmesini sağlamak ve alacaklıların, borçlunun muhtemel bir iflasına nazaran, daha fazla ölçüde alacaklarına kavuşma olanağı yaratmaktır.

Konkordato ile alacaklılar, alacaklarının bir kısmından vazgeçerler ve/veya borçluya, ödeme konusunda belirli bir vade tanırlar. Borçlunun borcun belli bir yüzdesini ödemeyi taahhüt ettiği ve alacaklıların da kalan alacaklarından vazgeçtiği durumda tenzilat konkordatosu söz konusu olur. İçinde bulunduğu mali koşullara göre borçluya borçlarını belirli bir oran ve/veya vadeyle ödeme imkanı verilmesi hem borçlu bakımından ve hem de alacaklılar bakımından olumlu sonuçlar doğurur. Aksi halde bu durumdaki borçlunun iflas etmesi, faaliyetlerinin tümüyle sona ermesine ve alacaklıların alacaklarını büyük oranda tahsil edememelerine neden olacaktır.

Konkordato vade verilmesi, tenzilat yapılması ve bu ikisinin birlikte istendiği karma konkordato şeklinde olabilir.

İİK’nın 305/1-b maddesi uyarınca borçlunun teklif edilen tutarın borçlunun kaynakları ile uyumlu olması gereklidir.

Konkordatonun tasdiki için aranan şartlar İİK m. 305'te sayılmıştır. Buna göre adi konkordatoda teklif edilen tutarın, borçlunun iflâsı hâlinde alacaklıların eline geçebilecek muhtemel miktardan fazla olacağının anlaşılması, teklif edilen tutarın borçlunun kaynakları ile orantılı olması ve konkordato projesinin 302. maddede öngörülen çoğunlukla kabul edilmiş bulunması şarttır. Yasal düzenlemeye göre bu koşulların her birinin ayrı ayrı sağlanması gerekir. Sadece oylamanın konkordato talep eden lehine sonuçlanmış olması, diğer koşulların incelenmeyeceği anlamına gelmemektedir. İİK m. 305'te aranan konkordatonun tasdiki şartları kamu düzenine ilişkindir ve mahkeme bu şartların varlığını re'sen araştırır. Gerekli koşulların bulunmadığını tespit ederse, talebin reddine karar verir. Konkordatonun feshi sebeplerinden birinin tasdik aşamasında tespit edilmesi durumunda da tasdik talebi reddedilir.

İİK m. 305 ve konu ile ilgili yerleşik hale gelen içtihatlar çerçevesinde dava konusu komiser raporlarında konkordato talep edenin borca batık olmadığının, kaynaklarının tasdik edilen konkordato çerçevesinde yapacağı ödemelerin çok üstünde olması, yani alacaklılar yararına daha yüksek tutarlarda ödeme yapabilecekken konkordato ile onların zararına yol açacak şekilde bir teklif sunduğu anlaşılması halinde İİK. m. 305/1-b'de düzenlenen orantılılık şartının gerçekleştiğinin kabul edilebilmesi mümkün değildir.

Örnek verecek olursak; projede faizsiz ödeme talep edilmesi tipik tenzilat konkordatosunun bir örneğidir. Borca batık olmayan, malvarlığı ile borçlarını ödeyebilecek olan şirketin tenzilat talep etmesi İİK 305/1-b maddesi kapsamında değerlendirilerek teklif edilen projenin davacının malvarlığı ile uyumlu olmadığı sonucuna varılmalıdır.

Yargıtay 6. Hukuk Dairesi 2023/3061 E., 2023/3144 K. Sayılı kararında; "Konkordato, borçlarını vadesi geldiği halde ödeyemeyen veya vadesinde ödeyememe tehlikesi altında bulunan herhangi bir borçlunun, vade verilmek veya tenzilat yapılmak suretiyle borçlarını ödeyebilmek veya muhtemel bir iflastan kurtulmak için başvurabileceği kendine özgü bir cebri icra kurumudur. Konkordatoda amaç, elinde olmayan nedenlerle işleri iyi gitmeyen, mali durumu bozulmuş olan ve borçlarını ödeyip faaliyetlerini devam ettirmek isteyen dürüst borçluyu koruyarak mali durumunun iyileşmesini sağlamak ve alacaklıların, borçlunun muhtemel bir iflasına nazaran, daha fazla ölçüde alacaklarına kavuşma olanağı yaratmaktır. Konkordato ile alacaklılar, alacaklarının bir kısmından vazgeçerler ve/veya borçluya, ödeme konusunda belirli bir vade tanırlar. Borçlunun borcun belli bir yüzdesini ödemeyi taahhüt ettiği ve alacaklıların da kalan alacaklarından vazgeçtiği durumda tenzilat konkordatosu söz konusu olur. İçinde bulunduğu mali koşullara göre borçluya borçlarını belirli bir oran ve/veya vadeyle ödeme imkanı verilmesi hem borçlu bakımından ve hem de alacaklılar bakımından olumlu sonuçlar doğurur. Aksi halde bu durumdaki borçlunun iflas etmesi, faaliyetlerinin tümüyle sona ermesine ve alacaklıların alacaklarını büyük oranda tahsil edememelerine neden olacaktır. Konkordato vade verilmesi, tenzilat yapılması ve bu ikisinin birlikte istendiği karma konkordato şeklinde olabilir. İİK’nın 305/1-b maddesi uyarınca borçlunun teklif edilen tutarın borçlunun kaynakları ile uyumlu olması gereklidir. Konkordato mehli talebi ile birlikte mahkemelerce kanundan kaynaklanan birtakım tedbirler alınmakta ve bu tedbirler tasdik kararı verilmesine kadar devam etmektedir. Bu süreler kanun koyucu tarafından oldukça kısa tutulmuş olup, kesin olarak belirlenmiştir. Mahkemelerce tasdik kararı verilmesinden sonra uzun bir süre ödemesiz dönemin kabul ediliyor olması tedbirlerin bu süre kadar uzamasına sebep olacaktır ki böyle bir sonuç kanun koyucunun amacına uygun düşmez. Mahkemelerin projeye alacaklıların lehine müdahale etmesi mümkün olduğundan bu süreye müdahale edilmemesi konkordatonun ruhuna aykırı düşecektir. Projede faizsiz ödeme talep edilmesi tipik tenzilat konkordatosunun bir örneğidir. Borca batık olmayan, malvarlığı ile borçlarını ödeyebilecek olan şirketin tenzilat talep etmesi İİK 305/1-b maddesi kapsamında değerlendirilerek teklif edilen projenin davacının malvarlığı ile uyumlu olmadığı sonucuna varılmalıdır. Konkordato ucuz kredi temini yolu olarak kullanılmamalıdır." şeklinde, şirketin borca batık durumda olup olmadığının tespitinin büyük önem arz ettiğine işaret edilmiş, borca batık olmayan şirketin tenzilat konkordatosu talep edemeyeceği belirtilmiştir.

Sonuç olarak; güncel Yargıtay kararları uyarınca projede faizsiz ödeme talep edilmesi tipik tenzilat konkordatosu olarak değerlendirilmektedir. Borca batık olmayan, malvarlığı ile borçlarını ödeyebilecek olan şirketin tenzilat talep etmesi mümkün değildir. Yeni bir müessese olan konkordato, zaman içerisinde yargı kararları ile şekillenecektir. Ve konkordatonun bir yorum kurumu haline gelmesi kaçınılmazdır. Yargı mercilerinin Avrupa Hukuk Sistemi içerisindeki uygulamalar ile kıyas yapabileceği ve özellikle benzer bir kurum olan ABD'deki Chapter 11 Bankruptcy uygulamalarının Türk Hukuk sistemine dahil edilmesi muhtemel görünmektedir. Zira, kapital evrensel bir varlık olduğundan, kendini yok etmesi beklenemez.

Üzerinde ayrıntılı değerlendirme yapılmayan, Yargıtay'ın geliştirdiği yorum şekli ve ulusal ve uluslararası uygulamalar ile paralel olmayan ve de yerel mahkemelerce revize edilmeden tasdik edilen projeler, Yargıtay kararları ile başarısız bir çalışma ve süreç olarak kalmaktan ileriye gitmeyecektir.

"Borca batık olmayan şirket, faizli ödeme içeren konkordato projesinde faizi hangi oranda ve hangi tarihten itibaren teklif etmelidir?" sorusunun cevabı, açılan davaların başarıya ulaşması için çok önemlidir. Bu sebeple, bu alanda çalışan hukukçulardan destek alınması gerekmektedir.